İstatistik dersi
grip aşısından daha sevimli
değildir ama en az onun kadar yararlıdır.
Paul Newbold
Bir önceki yazımda
biyoinformatiğin bir çok bilimden yararlanan disiplinler arası bir alan
olduğunu söylemiştim. Bunlardan biri de istatistiktir. Sayıların arkasındakini
anlamak, resmin bütününü görmek, göstermek istediğimizde istatistik, bize
gerekli alet edevatı sunar.
İstatistik kısa bir tanımla, belirli bir amaç için veri toplama, toplanan verileri düzenleme (kullanılabilir hale getirme), özet çıkarma, genelleme (model kurma, çıkarsama) yapma ve yorumlama yöntem ve teknikleri bilimidir. Verinin ve değişkenliğin olduğu yerde istatistik de vardır.
İstatistik kısa bir tanımla, belirli bir amaç için veri toplama, toplanan verileri düzenleme (kullanılabilir hale getirme), özet çıkarma, genelleme (model kurma, çıkarsama) yapma ve yorumlama yöntem ve teknikleri bilimidir. Verinin ve değişkenliğin olduğu yerde istatistik de vardır.
Veri
= Gerçeklik + rassallık (hatalar)
Veri, deney sonucu (ölçüm,
gözlem vs.) elde ettiğimiz bilgidir. İçinde gerçeklik de vardır, gerek ölçümden
kaynaklanan gerek değişkenliğe bağlı olan hatalar, bozulmalar da vardır.
Amacımız olabildiğince veri içindeki ilişkileri, örüntüleri bularak gerçekliğe ulaşmaktır.
Hatalar gerçekliğe ulaşmamıza engel olan tümsekler ve çukurlardır. Bu yüzden
olabildiğince az çukurların, tümseklerin olması kaza yapma ihtimalini düşürür.
Veri analizi bir süreçtir ve araştırmacı
ile istatiskçinin ortaklaşa çalışmasını gerektirir. Özellikle araştırmanın
amacına yönelik doğru ve güvenilir veri toplanmasında çok önemlidir. Çünkü
istatistik veri üzerinden öğrenerek bilgi çıkartır. Verinin yanlış olması
araştırma sonucunu da etkiler. Aynı zamanda ihtiyaç duyulan doğru istatistiksel
analizlerin belirlenebilmesi için de araştırmacı ile işbirliği gerektirir.
Sözün Özü:
Bir çok bilimde olduğu gibi
biyoinformatik için de veri analizi çok önemlidir. Verinin içinde saklanan
örüntüleri bulmak, bilgi çıkartmak için istatistiksel yöntemlerden çoğunlukla
yararlanılır. Doğru sonuçların elde edilebilmesi için araştırmacının yeterli istatistik bilgisine sahip olması ya da uzman bir istatistikçiyle iş birliği
yapması araştırmanın sağlığı açısından gereklidir.